Misemo ya wahenga ni kauli fupifupi zinazotumiwa katika jamii za Kiswahili ili kutoa hekima na mafunzo. Hapa kuna mifano 50 ya misemo hii, pamoja na maana zake:
- Damu nzito kuliko maji
Ndugu ni ndugu tu hata kama wakigombana, watapatana. - Dawa ya deni kulipa
Uaminifu ni muhimu; watu wanatakiwa kulipa kwa wakati. - Dawa ya moto ni moto
Ubaya hulipwa kwa ubaya; usimwogope kumkabili mtu. - Dhahabu haina maana chini ya ardhi
Kukosa maarifa katika kazi ni sawa na hujafanya chochote. - Dhambi hukimbiwa, haikimbiwi
Kitu chochote chenye hatari hakina urafiki. - Dunia duara huzunguka kama pia
Usimfanyie mwenzako ubaya; kuna siku atakusaidia. - Dunia hadaa na walimwengu shujaa
Maisha yamejaa hila; yanahitaji werevu na ushujaa. - Maji ni uhai
Maji yanahitajika kwa kila kiumbe hai. - Elimu ni ufunguo wa maisha
Maarifa yanahitajika ili kufanikiwa katika maisha. - Heshima ya mtu ni utu
Heshima inapaswa kutolewa kwa kila mtu bila kujali hali yake. - Samaki anayefunga mdomo wake hashikwi na ndoano
Mtu anayejificha au kukaa kimya hatakabiliwa na matatizo. - Masikini hana hoja
Mtu maskini mara nyingi hawezi kuleta sauti yake katika maamuzi. - Hujafa hujaumbika
Mtu aliye hai anaweza kubadilisha hali yake wakati wowote. - Kikubwa uhai
Uhai ni muhimu zaidi kuliko mali au vitu vya kidunia. - Mtu ni afya
Afya ni msingi wa mafanikio katika maisha. - Ujinga ni adui mkubwa wa maendeleo
Kukosa maarifa kunazuia maendeleo ya mtu binafsi na jamii. - Pesa si kila kitu
Kuna mambo mengine muhimu zaidi kuliko pesa katika maisha. - Ndege wa angani hula mbegu za ardhini
Kila kiumbe kina mahitaji yake; hatuwezi kuishi bila msaada wa wengine. - Kazi si mali, bali ni juhudi
Juhudi zetu ndizo zinazoleta matokeo, si mali tulizonazo. - Kila mtenda mema hulipwa mema
Watu wema watajibiwa mema kwa matendo yao mazuri. - Chanda mzee hujua wapi maji yamekwama
Mtu mwenye uzoefu anaweza kusaidia katika kutatua matatizo. - Nia njema huzaa matendo mema
Watu wenye nia nzuri mara nyingi hufanya mambo mazuri. - Usikate tamaa, mvua ikinyesha, ardhi huzaa matunda
Baada ya shida kuna matumaini na mafanikio. - Kila jambo lina wakati wake
Mambo yote yana wakati muafaka wa kufanyika. - Mwenye shingo ngumu hukosa maelewano
Mtu asiyesikiliza wengine hatapata suluhisho la matatizo yake. - Hekima huja kwa kusikiliza na kujifunza
Kujifunza kutoka kwa wengine kunaleta hekima na maarifa. - Siku zote kuna mwanga baada ya giza
Baada ya matatizo, kuna matumaini na ufumbuzi. - Mtu akijua thamani yake, hatakubali kudharauliwa
Kujitambua kunamfanya mtu kuwa na nguvu zaidi katika jamii. - Kila mmoja ana njia yake ya kufikia malengo
Hakuna njia moja sahihi; kila mtu ana njia yake ya mafanikio. - Maji yakipita, nyasi hazikauki tena
Baada ya matatizo, hali inaweza kurejea kuwa nzuri tena. - Panda mti mzuri, utavuna matunda mazuri
Matendo mazuri huleta matokeo mazuri baadaye. - Usijali kuhusu yaliyopita, angalia mbele
Kujifunza kutoka kwa makosa ni muhimu lakini usikate tamaa. - Kila mtu ana hadithi yake ya maisha
Kila mmoja anapitia changamoto zake ambazo zinamfanya kuwa yeye mwenyewe. - Ushirikiano ni ufunguo wa mafanikio
Kufanya kazi pamoja huleta matokeo bora zaidi kuliko kufanya peke yako. - Chakula cha jioni hakipatikani bila kazi ya mchana
Mafanikio yanahitaji juhudi na kazi ngumu kabla ya kuvuna matunda yao. - Hakuna aliyetengenezwa kamili duniani
Kila mmoja ana mapungufu yake; tusameheane na kujifunza kutoka kwa makosa yetu. - Ushauri mzuri unakuja kutoka kwa wale walio karibu nawe
Watu wa karibu wanaweza kutoa mwanga kuhusu mambo unayokabiliana nayo. - Jambo zuri halihitaji haraka; subiri wakati wako utakuja
Mambo mazuri yanahitaji uvumilivu na subira ili yafanyike vizuri. - Nafasi inapatikana kwa yule anayejitahidi kutafuta
Watu wanaotafuta fursa mara nyingi hupata nafasi nzuri za maisha yao. - Vitu vya dhahabu vinahitaji uangalizi maalum ili visiharibike
Vitu vyenye thamani vinahitaji ulinzi ili kudumisha thamani yao. - Usijali sana kuhusu kile usichonacho, angalia kile ulichonacho
Kuangalia upande mzuri wa maisha kunaweza kuleta furaha zaidi. - Maisha ni safari, si marudio tu
Kila hatua tunayoichukua ina umuhimu katika safari yetu ya maisha. - Wakati mwingine kukosekana kwa maneno kunamaanisha mengi zaidi kuliko kusema tu
Kimya kinaweza kuashiria hisia nyingi ambazo maneno hayawezi kuelezea vizuri. - Kujifunza hakuharibu bali kunajenga mtu kuwa bora zaidi
Kujifunza kutoka kwa makosa yetu kunatufanya kuwa watu bora siku zijazo. - Usiogope kuchukua hatua; kila hatua ina maana kubwa katika maisha yako
Hatua za kwanza zinaweza kuwa ngumu lakini zinaweza kuleta mabadiliko makubwa baadaye. - Kila mwanzo una mwisho; usijali sana kuhusu mwisho bali furahia safari yako
Kuishi sasa kuna umuhimu mkubwa kuliko kufikiria kuhusu kile kitakachotokea baadaye. - Watu wanakumbuka jinsi ulivyowafanya wajisikie, si jinsi ulivyowafanya wafanye kazi zao
Hisia zinazotolewa kwa wengine zinaweza kubaki milele katika akili zao. - Ushirikiano unaleta nguvu; peke yako unaweza kuanguka kirahisi
Kazi pamoja inajenga umoja na nguvu zaidi. - Kila mtu ana jukumu lake katika jamii; usijione mdogo
Kila mchango una thamani yake katika kuleta mabadiliko. - Maisha yanahitaji uvumilivu; usikate tamaa haraka
Uvumilivu unaleta mafanikio makubwa baada ya changamoto nyingi.
Misemo hii inatoa mwanga juu ya maadili, hekima, na uzoefu wa maisha ambao umejengwa kupitia vizazi kadhaa.
